Akademisyenler tarafından uygulanan vajinismus tedavisindeki başarı oranı yüzde 95. Hasta 6 seans sonrasında sağlıklı bir cinsel hayata kavuşabiliyor. Tedavi süresinin uzunluğu ise genellikle 3 hafta sürüyor. İstanbul Tıp Fakültesi Jinekoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr.Süleyman Engin Akhan, üniversitede uygulanan vajinismus tedavisinin yöntemlerini anlattı.

Vajinismus size göre nedir? Sizin bakış açınız psikiyatristlerden farklı mı?
Vajinismus; bir ''cinsel ağrı bozukluğu''dur. Tanım açısından psikiyatrist meslektaşlarımdan farklı bir tanımlama getirmem zaten olanaksız. Kadının cinsel fonksiyon bozuklukları sınıflaması daha çok yeni, 2000 yılında yayınlandı. Bu sınıflamadaki kadında cinsel ağrı bozuklukları üç başlık altında sınıflandırılır: ''Disparoni'' yani ağrılı cinsel ilişki, vajinismus ve diğer cinsel ağrı bozuklukları...

Amerikan Psikiyatristler Birliği tarafından vajinismus; ''istemsiz kasılmalar sonucu ilişkinin gerçekleşememesi'' durumudur. Ancak biz kadın cinsel ağrı bozukluklarının bir bütün olduğuna ve ağrılı cinsel ilişki ile vajinismusun birbirlerini tetikleyebilen iki patoloji olabileceğine inanıyoruz. Bu nedenle bir vajinismus hastasını muayene ederken cinsel ilişkide ağrıya neden olabilecek bir sendromu olup olmadığına bakıyoruz.

Cinsel ilişkide ağrıya yol açan sendromlar neler?
Aşırı ağrılı cinsel ilişki, çok yeni tanımlanmış bir hastalık. Belli tanı kriterleri var. Tedavisinde 2001 yılında yayınlanan bir çalışmada ''cerrahi'' en iyi yöntem olarak gösterilmişti ancak bizim deneyimlerimiz ve bu yıl mart ayında Venedik''te yapılan Dünya Üreme Sağlığı Kongresi''nde yaptığımız tartışmalardan sonra netleşti. Vajinismus tedavisinde de uyguladığımız gevşeme egzersizlerini, bu tedavide ilk seçenek olarak kullanıyoruz.

Diğer bir deyişle bu hastalık vajinismusa mı neden oluyor?
Aslında vajinismusa neden olmuyor ama birbirlerini tetikleyebiliyorlar. Bu sendrom vajina girişinde ağrı ve hassasiyete neden olurken kişinin ağrıya karşı geliştirdiği savunma mekanizmalarını tetikliyor. Vajinismus olgularında ise belli kişilik özellikleri var. Bu zeminde hastada cinsel ilişkiye, penisin vajinaya girmesine karşı fobik bir korku reaksiyonu gelişiyor.

Bu reaksiyon hastanın bir anlamda panik atak geçirmesine neden oluyor ve aynı savunma mekanizmaları burada da harekete geçiyor. Sonuçta hasta bu savunma mekanizmaları çerçevesinde kalça bölgesini oluşturan kasları kasıyor ve ağrı ortaya çıkıyor. Dolayısıyla bu sendromda ilişki aşırı ağrılı olurken, vajinismusta hiç gerçekleşemiyor.

Tedavi yöntemleriniz nelerdir?
Bizim kendi kliniğimizde uyguladığımız metot ''invitro duyarsızlaştırma'' ve ''pelvik taban rehabilitasyonu''dur. Amaç, çifte sağlıklı bir cinsel hayat sunmaktır.

Bu yöntemlerin psikiyatristlerin uyguladıklarından farkı nedir?
Aslında yöntemler temelde aynıdır. Psikiyatristlerin uyguladıkları yöntem ''invivo duyarsızlaştırmadır''. Yani hastanın kendi vücudunu tanımasını ve parmak egzersizleri yaparak, bir anlamda ilişki sırasında ortaya çıkan panik atağın küçük çaplı bir benzerini yaşamasını sağlarlar. Biz ise benzer durumu kendi parmağı ile değil bazı cam tüpler ile sağlarız.

Ama ne kullanırsanız kullanın; bunlar tamamen birer araçtır. Önemli olan hastada ilişki sırasındaki panik atağın küçük bir benzerini oluşturduktan sonra bununla başa çıkmasını sağlamaktır. Biz aynı zamanda hastanın pelvis kaslarını tanımasını ve onlara hakim olmasını sağlayan egzersizlerde öğretiyoruz. Tabii ne psikiyatrist meslektaşlarımın ne de benim uyguladığım yöntem yazıldığı kadar kolay uygulanmıyor. Ama ana hatları ile bu şekilde.

Başarı oranınız nedir, tedavi kaç seans sürüyor?
Başarı oranımız yüzde 95. Son değerlendirmemizde her hasta için ortalama seans sayısı 6''dır. Tedavi süresinin uzunluğu genellikle 3 haftadır. Her iki yöntemin başarı oranları aynı. İki yöntemi karşılaştıran kaliteli bir çalışma, 1998 yılında yayınlandı ve bir fark olmadığı gösterildi.

Vajinismus tedavisinde etik olmayan konular...
Gereksiz hormonal tedaviler ve ilaç tedavileri: Örneğin hastalara progesteron hormonu içeren preparatlar verilmektedir. Bu tip ilaçların hiçbir etkinliği yoktur. Uygulanan diğer sonuçları şüpheli ve bilimsellikten uzak, anlamsız tedavilere örnek ise içine uyuşturucu krem veya pomat sıkılmış oturma banyoları ve bir takım antidepresanların ek patoloji olmadan gereksiz kullanımı sayılabilir.

Gereksiz operasyonlar: Bu tip ameliyatlara tipik örnek ''himenektomi'' yani kızlık zarının çıkartılmasıdır. Bakın vajinismus hastası yalnız bir hastadır. Zaten problemini kolay kolay birileri ile konuşamaz. Ve neden ilişkide bulunamadığına akılcı bir çözüm getirmek ister.

Yardımcı üreme teknikleri: Vajinismus hastalarının bir bölümü, çocuk isteği ile tüp bebek merkezlerine başvurmaktadır. Bu konu etik değerler ve maliyet açısından tartışılmalıdır. Yaşının ileri olması diğer bir deyişle 35 yaş üzerinde olması veya eşinde problem olması durumunda gerçekten bu yöntemlere başvurulabilir.

Kolayca tedavi edilebilen bir hastalık için neden böyle masraflı ve invazif bir işleme başvurulsun? Cinselliklerini yaşayamayan bir çiftin çocuk sahibi olması, çevrelerine karşı durumu kurtarmaktan başka ne işe yaramaktadır? Biz 35 yaşın üzerinde bile hastayı doğurganlığı açısından değerlendirdikten sonra bir süre bekliyoruz. Hastalarımız sorunsuz gebe kalıyorlar.

"Bu makale İstanbul Tıp Fakültesi Jinekoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Süleyman Engin Akhan''ın Sabah Gazetesi''nde yayınlanan röportajından alınmıştır."