Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir.
“İLE” - “VE” BAĞLAÇLARI
Aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlar.
---Evin ve bahçenin kapısı açıktı.(Tamlayan)
---Bu radyo Adana’da ve Mersin’de yayın yapıyor.(D.T)
---Akşam arkadaşıma gideceğim ve her şeyi anlatacağım.
---Cehennemle cenneti bu dünyada yaşadık.(Nesne)
---Evle okul arasında mekik dokuyor.(Tamlayan)
---Annesiyle babası yarın bize gelecek.(Özne)
Uyarı:Biri bağlaç diğeri edat olan iki çeşit “ile” vardır.Bir cümlede “ile”nin yerine “ve”yi getirebiliyorsak bağlaç, getiremiyorsak edattır.
---“Bazen yandık bazen menekşelerle söyleştik.(Edat)
---“Kazaklarla ceketi parayla aldım.(B-E)
“DE” BAĞLACI
*Eşitlik, gibilik anlamı katar.
---O filmi ben de seyrettim.
---Bence Aslı da bu işten anlamıyor.
*Abartma anlamı katar.
---Çocuğun okuduğu şiir de şiirdi hani.
---Aldıkları araba da araba yani.
*Küçümseme anlamı katar.
---Sen sınavı kazanacaksın da ben göreceğim.
---Sanki bu işten anlıyorsun da konuşuyorsun.
---Büyüyecek de adam olacak da bize bakacak.
*Sitem anlamı katar.
---Okula kadar geldin de bir selam vermedin.
---İzmir’e kadar geldin de yanıma uğramadın.
*Şaşma,inat,sebep, korkutma anlamı katar.
---Kardeşin de mi bizimle gelecek?(Şaşma)
---Ufaklık, kalemi vermem de vermem,diyor.(İnat)
---Ailesiyle kavga etti de evi terk etti.(Sebep)
---Dışarı çık da göreyim.
*Ama, fakat anlamında kullanılır.
---Pansiyona kaydını yaptı da yerleşmedi.
---Bize gelmiş de fazla kalmamış.”
Uyarı:Türkçede biri bağlaç diğeri hal eki olan iki çeşit “de” vardır. “De”yi cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı bozulursa ektir bitişik yazılır, bozulmazsa bağlaçtır ayrı yazılır.
---Bakkalda sebze de satılıyormuş.
---Ayşe de okulda kalmış.
“AMA” , “FAKAT” BAĞLACI
*Karşıt anlamlı iki cümleyi birbirine bağlar.
---Sınava çok iyi hazırlandı ama üniversiteyi kazanamadı.
---Her sabah spor yapıyor ama zayıflayamıyordu.
*Koşul, pekiştirme anlamı katar.
---Dışarı çıkabilirsin ama eve erken döneceksin.
---Seninle sinemaya gelirim ama işim olmazsa.
---Bu kitabı sana alacağım ama okuyacaksın.
---Dışarıda soğuk ama çok soğuk bir hava var.
---Büyük ama çok büyük bir bahçesi vardı.
“ANCAK” ,“YALNIZ” BAĞLACI
*Ama, fakat anlamında kullanılıyorsa bağlaç,
* Bir tek,sadece anlamında kullanılıyorsa edat,
* Önündeki ismi niteliyorsa sıfat,
* Fiili niteliyorsa zarftır. Msn Öğretmen öss kpss Gazeteler Sohbet hazır mesajlar ders izle Belirli Gün ve Haftalar Çanakkale savaşı şiir
---Geziye yalnız bizim sınıf katıldı. (edat)
---Bu adam evde yalnız yaşıyor. (zarf)
---Yalnız insanlar hayata karamsar bakarlar. (sıfat)
---Onunla konuşurum yalnız fikrim yine de değişmez.(bağ)
---Bu işin üstesinden ancak sen gelirsin. (edat)
---Yoğun trafikte işe ancak yetişebildim. (zarf)
---Bütün gün evde yalnızdım. (adaşmış sıfat)
---Filmi seyredebilirsin ancak yarın erken kalkmalısın.(b.)
“Kİ” BAĞLACI
*Özneyi pekiştirir.
---Ben ki yedi iklimin padişahıyım.
---Sen ki Fransa eyaletinin valisisin.
*Neden-sonuç vardır.
---Günü kötü geçmiş ki çok kızgın görünüyor.
---Sana değer veriyorum ki seninle konuşuyorum.
*Kuşku,yakınma,şaşma,amaç-sonuç, tahmin
---Beni tanımıyorsun ki…(Yakınma)
---Kafamı bir kaldırdım ki onu karşımda gördüm.(Şaşma,)
---Arabayı o çizmiş olabilir mi ki?(Kuşku)
---Sana iş buldum ki kimseye muhtaç olmayasın.(A-S)
---Geç saatlere kadar çalışmış olmalı ki sabah uyanamamış. (tahmin)
“HEM…HEM” BAĞLACI
Karşılaştırılan iki unsurun hepsi anlamını vermektedir.Eş görevli sözcükleri bağlar.
---Hem arabayı hem evi üzerine alacakmış.(Nesne)
---Hem ucuz hem kaliteli ayakkabı satıyor.(Sıfat)
---Hem çalışıyor hem üniversite okuyor.(Cümle)
NE…NE BAĞLACI
Cümleyi anlamca olumsuz yapar.Karşılaştırılan iki unsurun hiçbiri anlamını verir.
*Sallanmaz o kalkışta ne bir mendil ne bir kol.(Özne)
*Adam kızını ne arıyor ne soruyor. (yüklem)
*Ne kızı veriyor ne dünürü küstürüyor. (cümle)
*Bu konu ne seni ne beni ilgilendirir. (nesneyi)
NOT: İki karşıt sıfatı birbirine bağlarsa “ikisinin arası, ortası” anlamı verir.
· Kız ne zayıf ne şişman biriydi.
· Konuşan adam ne uzun ne kısaydı.
ya… ya bağlacı:
Karşılaştırılan unsurlardan birini ifade etmek için kullanılır.
· Ya bu deveyi güdeceksin ya bu diyardan gideceksin. (cümleleri)
· Aynayı ya Ayşe ya Özlem kırmıştır. (özne)
· Ya salonun ya mutfağın penceresi kırıldı. (tamlayan)
· Takıma ya beni ya onu alacaksın (nesneyi)
DİĞER BAĞLAÇLAR
---Ogün okula gelemedim çünkü çok hastaydım. (sebep)
---Bu maçı kazanacağız hatta şampiyon
olacağız.(pekiştirme)
---Mademki söz verdin, sözünü tutacaksın.
---Bu mağazada elbiseler çok güzel üstelik çok ucuz.
---Sanki dağları sen yarattın.
---Meğer bütün evi o dağıtmış.
---Eğer kardeşine uğrarsan selamımı söyle.
---Çok geç kaldılar; yoksa kaza yaptılar.
---Ders çalışmıyor; üstelik yaramazlık yapıyor.
---Önce bunlardan yani çok iyi bildiğiniz sorulardan
başlayın.
---Bizde yahut sizde çalışabiliriz.
---İster yazarsın ister yazmazsın.
