Evet, aspirin kadar ünlü ama bir cok ticari isme sahip olmasindan dolayi tam olarak da bilinmeyen ama yine de hangi ilaci ictigini bilen zihniyet tarafindan cok iyi bilinen ve özellikleri nedeniyle de tartismalara neden olan, agri dindirici ve ates düsürücülerin etken maddesi, harika ilac.
Yapisi oldukca basit :
para-hidroksi anilinin asetillenmesi ile kolayca elde edilebilir. 4-asetamidofenol kimyasal ismiyle de bilinir. Asetaminofen patent ismine sahiptir.
Dünya da aspirinden sonra en cok kullanilan ilac desem abartmis sayilmam sanirim. (Ingiltere de en cok tüketilen ilac oldugunu okumustum) Gripin, Novalgin, Tylol Hot ticari isimleri ile bilinen ilaclarin etken maddesi. Agri giderici ve ates düsürücü özelligi aspirinle karsilastiralabilecek kadar güclüdür. Almalarinin zararli oldugu tesbit edilen herhangi bir insan grubu yoktur. Baska ilaclarla olumsuz etkilesime girdigi gozlenmemistir ve tavsiye edilen dozajlarda görülebilen bir yan etkisi de yoktur (Daha ne olsun). Aspirine hassas olanlar ve ülser hastalarinin da alabilecegi bir ilac olan parasetamolun kücük cocuklarda da herhangi bir olumsuz etki yapmadigi görülmüstür.
Yetiskinler icin 500 mg tabletler halinde satilan parasetamolun, her alim arasinda en az 4 er saat ve 24 saat icinde 8 kereden fazla alinmamasi tavsiye edilmektedir.
Yaklasik 100 küsür yildir bilinen parasetamolün etki mekanizmasi günümüzde dahi net olarak aciklanamamistir.
Vücudumuzdaki yüksek ates dedigimi biyolojik olay, hastaliga karsi vücudun tepkilerinden biri olan prostaglandin üretimidir. Aspirin ve iboprüfen gibi diger ates düsürücülerin, prostaglandinlerin üretiminden sorumlu COX-1 ve COX-2 enzimlerini inhibe ederek etkili oldugu bilinmektedir. Ayrica bu ilaclarin midesel yan etkilerinin, COX-1 enzimine olan etkilerinden dolayi oldugu da bilinmektedir.
Parasetamol`ün ise bu enzimlere belirgin bir etkisi olmamasi, parasetamolün prostaglandin üretimini inhibe ederek ates düsürme etkisi göstermedigi kanisini ortaya atmasina ragmen, birkac yil önce yapilan son arastirmalara göre, tam olarak bilinmeyen, beyinde ve omurilikte bulunan yeni bir grup enzim olan COX-3 enzim grubunu secici olarak inhibe ettigi ve bu nedenle de midesel yan etkiler göstermedigi düsünülmektedir.
