Menenjit Nedir?
Menenjit beyni saran zarlarin iltihabidir. Bu iltihaba mikroplar neden olur. (virüsler veya bakteriler). Menenjit geçiren çogu kisi bu hastaliktan tamamiyla kurtulurken, bazen ölümle de sonuçlanabilir. Ya da hastalik sonrasi sakatliklar kalabilir.
Kan zehirlenmesi nedir?
mikroplarin kan dolasiminda üremeye baslamalari ile olusur. Yalniz basina ya da menenjit ile birlikte görülebilir. Menenjite neden olan mikrop (meningokok) ayni zamanda kan zehirlenmesine de neden olur. Kan zehirlenmesini olusturan baska mikroplar da vardir. Mesela; pnomokok
Menenjitin belirtileri
Çocuklar ve eriskinler
Menenjitin en çok görülen belirtileri asagida siralanmistir. Bunlar birlikte görülebildigi gibi tek tek de olusabilirler.
· yüksek ates
· bas agrisi
· kusma
· uyusukluk
· isik veya sese karsi hassasiyet
· kas agrisi
· çocugun altinin bezi degistirilirken bacaklari yukari kaldirildiginda agri olusmasi ve bunun sonucunda aglamasi,
· ense sertligi (çene gögse degdirilmeye çalisildiginda)
Ayni zamanda �ense krampi� olarak da adlandirilan ense sertligi, menenjitin diger bir adi degil, sadece belirtilerinden biridir.
Hastalik genellikle birkaç gün içinde ilerler.
Bebekler
Bebeklerde görülen belirtiler normalden farkli olabilir:
Ense sertligi görülmeyebilir, vücut isisinin normalin altina düsmesi, bingildagin sismesi, donuk bakislar, uyku hali, agir hasta ve soluk görünüm, duyarlilik, istahsizlik, dokunuldugunda veya alti temizlenmeye çalisildiginda çocugun huzursuz olmasi, aglama, sizlanma.
Kan zehirlenmesinin belirtileri
Menenjitin belirtileri ayni zamanda kan zehirlenmesinde de görülebilir. Bunun yanisira kaslarin kuvvetsizligi (yigilip kalma) ve siklikla vücutta (mor) lekeler görülür;
Bu lekeler önce toplu igne basi büyüklügünde olup, üzerine basildiginda (mesela bir cam bardakla), kaybolmazlar. Kisa zamanda büyüyerek deri alti kanamalarini olustururlar.
Kan zehirlenmesinin en çok göze çarpan özelligi, çok hizli ilerlemesidir: 4 �24 saat arasi. Mesela çocuk ögleyin disarida kosup oynarken, aksama çok hasta olabilir.
Dikkat: Kan zehirlenmesinde genellikle ense sertligi GÖRÜLMEZ.
Menenjit ve kan zehirlenmesi
Menenjit (beyin zarlarinin iltihabi) baslangiçta agir bir grip gibi kendini gösterir. Ense sertligi genellikle bu görüntüye eslik eder, fakat bulunmadigi durumlarda olabilir. Hastanin durumu bir iki gün içerisinde gittikçe agirlasir. Ölümle sonuçlanan vakalar azdir.(beyin zarlarinin iltihabi) baslangiçta agir bir grip gibi kendini gösterir. Ense sertligi genellikle bu görüntüye eslik eder, fakat bulunmadigi durumlarda olabilir. Hastanin durumu bir iki gün içerisinde gittikçe agirlasir. Ölümle sonuçlanan vakalar azdir.
Kan zehirlenmesi de ilk basta agir bir grip gibi baslar. Bu yüzden ev doktorlari tarafindan da zorlukla taninir. Ne zaman ki vücutta döküntüler olusur, o anda hangi hastalikla karsi karsiya bulunuldugu anlasilir. Bu döküntüler hastalarin % 80�ninde görülür.de ilk basta agir bir grip gibi baslar. Bu yüzden ev doktorlari tarafindan da zorlukla taninir. Ne zaman ki vücutta döküntüler olusur, o anda hangi hastalikla karsi karsiya bulunuldugu anlasilir. Bu döküntüler hastalarin % 80�ninde görülür.
Kan zehirlenmesinin en önemli özelligi çok hizli ilerlemesidir. Saglikli bir durumdan agir hasta duruma geçilmesi an meselesidir. Çocuk öglen 2�de disarida kostururken, aksam saat 6�da agir hasta durumda olabilir. Bu nedenle tibbi tedaviye hizli baslanmasi çok önem tasimaktadir. Ama ne yazik ki hizli tedaviye ragmen ölümle sonuçlanan vakalar görülmektedir.
Menenjitin çesitleri
Bakteriyel menenjit
bakteriyel menenjitin en önemli nedeni Hib bakterisidir.1993 yilindan itibaren uygulanan asi programi sayesinde Hollanda�da bu hastalik hemen hemen hiç görülmemektedir.bakteriyel menenjitin en önemli nedeni Hib bakterisidir.1993 yilindan itibaren uygulanan asi programi sayesinde Hollanda�da bu hastalik hemen hemen hiç görülmemektedir.
Hollanda�da menenjite neden olan diger mikroplar: meningokok ve pnömokok�tur. Bebeklerde görülen menenjite neonatal menenjit denir ve etkenleri grup B streptokoklar, E. koli ve nadiren listerya�dir.
Bu mikroplara karsi henüz etkili bir asi gelistirilememistir.
Viral menenjit
Çok çesitli virüslerin neden oldugu viral menenjit nadiren ölümle sonuçlanir. Hastalik genellikle bakteriyel menenjitten daha hafif geçmesine karsin, hastalarin bitkin düsmesine, bas agrisi , yorgunluk ve konsantrasyon bozuklugu gibi uzun süren sikayetlere neden olabilir.Çok çesitli virüslerin neden oldugu viral menenjit nadiren ölümle sonuçlanir. Hastalik genellikle bakteriyel menenjitten daha hafif geçmesine karsin, hastalarin bitkin düsmesine, bas agrisi , yorgunluk ve konsantrasyon bozuklugu gibi uzun süren sikayetlere neden olabilir.
Viral menenjit bakteriyelden daha sik olusur. Bu tip menenjite karsi antibiyotik kullaniminin herhangi bir yarari olmayip, tek tedavi sekli istirahattir.
Nadiren bazi mantar çesitleri de menenjite neden olabilirler. Bu tip menenjit genellikle kanser ya da benzeri bir hastalik nedeniyle bagisiklik sistemi zayiflamis hastalarda görülür.
Kimler menenjit ve/veya kan zehirlenmesine yakalanir?
Menenjit ya da kan zehirlenmesine neden olan mikroplar normalde insanlarin bogazinda yasarlar. Birçok insan hastaliga yakalanmadan bu mikroplarin tasiyicisi olarak yasamaktadirlar. Bu mikroplar insanlar arasinda öksürme, hapsirma, öpme ve bagirma (örnegin; diskotekte) yoluyla yayilirlar.
0 ve 5 yas arasi çocuklar, 15 ve 20 yas arasi gençler ve yaslilar ( 55 yas üzeri) risk gruplarini olustururlar.
Niçin bazi kisilerin hasta olup da digerlerinin hastaliga yakalanmadiklari henüz bilinmemektedir. Hastaligi kolaylastirici etkenler hava sicakliginda ani olusan degisiklikler, bagisiklik sisteminin zayiflamasi, çocuklarin bulunduklari ortamda sigara içilmesi olarak siralanabilir. Bazi durumlarda ise irsi olarak bu hastaliga karsi bir yatkinlik söz konusudur.
Hastaligin birakabilecegi sakatliklar
Çogu kisi bu hastaligi tamamen atlatarak birkaç ay içinde günlük yasamlarina devam edebilecek duruma gelirler. Fakat bazi kisilerde uzun süreli sakatliklar kalabilir. Menenjitin neden oldugu sakatliklar: sagirlik, davranis bozuklugu, konsantrasyon bozuklugu, koordinasyon bozuklugu, yorgunluk, hareket kisitliligi.
Bazi sikayetler zamanla düzelse de, bazilari kalicidir. Sagirlik ömür boyu sürebilir.
Menenjit kisinin yasamini tamamiyla degistirebilir.
Mesela çocuklarda menenjitten sonra asiri hareketlilik, ögrenme problemleri görülebilir. Eriskinler sosyal yasamlarini ve is yasantilarini etkileyen problemlerle karsilasabilirler. Bazi kisiler ise hastaliktan önceki islerini eski düzeylerinde yürütemezler. Kalici sikayetler olusmasi halinde uzmanlarin yardimina mümkün oldugu kadar çabuk basvurmanin önemi büyüktür.
Kan zehirlenmesi % 20 oraninda ölümle sonuçlanabilir. % 20% 20 oraninda ölümle sonuçlanabilir. % 20 kadar hastada ise kalici sakatliklara neden olur. En çok görülen sakatliklar: uzuvlarin kismen veya tamamen kesilmek zorunda kalinmasi, vücutta kalici yara izleri, damar duvarlarinda olusan iltihaplanmalar, çocuklarda görülen büyüme bozukluklari. Kan zehirlenmesi hastanin yasantisini tamamiyla degistirebilir. Bir kisim hastada ard arda ameliyatlar yapilmasi gerekir. Bazi hastalar ise vücutlarinda olusan büyük sakatliklar nedeni ile psikolojik sorunlarla karsi karsiya kalabilirler.
Hastanin ölmesi durumunda ise geride kalanlari zor günler beklemektedir. Yasama yeniden, kaybedilen kisi olmadan devam etmenin yollarini aramak gerekmektedir. Herkesin bu kayba bakis açisi, buldugu çözüm farklidir.
Akrabalarla ya da arkadaslarla bu konu hakkinda konusmak insani rahatlatsa da her zaman bir çözüm degildir. Çünkü hastanin zihinlerde kalan son görüntüsü bu olayi yasamamislar için anlamasi çok güç olan birseydir. Bu yüzden baslarindan böyle bir olay geçmis insanlarla konusmak daha rahatlatici olabilir. Bu ortamda herkesin birbirini anlamasi daha kolay olup, çogu seyleri anlatmak için birkaç kelime dahi yeterli olmaktadir.
