Mamografi göğsün dataylı görüntüsünün düşük dozajlı özel bir x ışını (Röntgen Işını) yardımı ile çıkarılmasıdır. Mamografide düşük dozajlı x ışını, yüksek kontrastlı ve yüksek yoğunluklu filmler ve özel olarak dizayn edilmiş röntgen cihazları kullanılır. Meme kanseri tedavisinin başarıya ulaşmasında erken teşhis çok önemlidir. Mamografi erken meme kanseri teşhisinde önemli bir rol oynar.

Birleşik Devletler Gıda ve İlaç İdaresi (US Food and Drug Administration) 50 yaşın üzerindeki kadınlarda bulunan kitlelerin %85 ila %90''ının hissedilebilir büyüklüğe ulaşmasından 2 yıl kadar önce mamografi ile belirlenebileceğini tahmin etmektedir. Mamografinin yararları, potansiyel riskleri ve verdiği rahatsızlıktan çok daha fazladır.

Mamografi göğüs içerisinde ki değişiklikleri kadının kendisi yada doktoru tarafından hissedilemeyecek haldeyken bile görüntüleyebilir. Kitlenin bulunmasının sonrasında, mamografi bunun kanser olup olmadığının belirlenmesinde kullanılabilir. Biopsi, kuşkulu dokunun alınarak labratuvar şartları altında kanser olup olmadığının belirlenmesi işlemidir.

Bir anormalliğin bulunması durumunda, özel bir mamografi türü (Stereotactic Mammography) eşliğinde yada ultrasound yardımı ile yapılan biopsi teşhisinin doğrulanması amacı ile kullanılabilinir.

Mamografinin Çeşitleri

Kontrol ve tanı amaçlı olmak üzere mamografiler ikiye ayrılabilir.

    *

      Kontrol amaçlı mamografi, hiç bir şikayeti olmayan kadınlarda olası meme kanserlerini erken aşamada teşhis etmek için kullanılır. Kontrol amaçlı mamografi düzenli olarak yapıldığında erken tanı olasığını arttırarak tedavinin başarıya ulaşma şansını önemli bir ölçüde arttırır. 40 yaşını aşkın her kadının yılda bir kez kontrol amaçlı mamografi yaptırması önerilmektedir. Göreceli olarak daha yüksek risk taşıdığı var sayılan kadınlar doktor önerisi ile daha erken yaşlarada bu uygulamaya başlayabilirler.
    *

      Tanı amaçlı mamografi kitle bulunması yada göğüs akıntısı gibi göğsü ile ilgili şikayeti olan kadınlar ile kontrol amaçlı mamografisinde normal olmayan oluşumlar bulunan kadınlar için uygulanan bir yöntemdir. Tanı amaçlı mamografi daha detaylı bir işlemdir ve bu nedenle kontrol amaçlı mamografiden daha uzun zaman alır. Tanı amaçlı mamografi kuşkulu dokunun tam yerini, boyutunu belirlemek ve çevre dokuyla lenf bezlerini görüntülemek amacı ile yapılır.
    *

      Tanı amaçlı bir mamografide göğüs kontrol amaçlı mamografide olduğundan daha fazla açıdan görüntülenir. Bu nedenlede tanı amaçlı mamografi kontrol amaçlı mamografiden daha pahalıdır. Daha önceden meme kanseri geçirmiş kadınlar ve göğüslerinde protez bulunan (Slikon vb.) kadınlar tanı mamografisi yaptırırken daha fazla açıdan görüntülenmelidirler.

Mamografi Nasıl Yapılır?

Mamografi çekilirken, uzman hastayı gerekli konuma getirerek her bir göğsü ayrı ayrı görüntüler. Her göğsün çekiminde, göğüs fotgrafik bir filmin üstüne dikkatlice konumlandırılır ve nazikçe iki levha arasında bastırılır. Bu levhalar genellikle şeffaf cam elyafından yada başka şeffaf plastiklerden yapılmışlardır. Bu sıkıştırma göğsün düzleşmesine neden olur, bu da en fazla dokunun görüntülenmesini ve incelenmesini olası kılar.

Bazı mamografi merkezlerinde, uzmalar mamografi öncesi göğüs derisi üzerine yapışkan yer belirleyiciler koyabilirler. Bu işaretlemenin amacı, yaralar gibi kanser ile ilişiği olmayan ancak yanlış değerlendirmelere yol verebilecek oluşumları belirlemek olabileceği gibi, mamografi yapılmasına neden olan bulunmuş kitle gibi potansiyel alanları işaretlemek te olabilir. Bazı mamografi merkezlerinde, herzaman göğüs ucuna konan bir işaretleyici konulur ve radyolojistler bu işaretleyiciyi bulgularının yerlerini belirlemek amacı ile kullanırlar.

Mamogram çekilirken, bir x ışını kaynağı çalıştırılır ve oluşan x ışınları sıkıştırılmış olan göğsün üzerinden geçerek, göğsün altındaki fotoğraf filmi kartuşuna ulaşırlar. Film kartuşu içinde bulunan özel bir fosfor tabakası, üzerine düşen x ışınları oranında parlar ve bu parlaklık fotoğraf filmi tarafından kaydedilir. X ışınları farklı yoğunluktaki ve tipteki dokulardan farklı oranlarda geçtiği için, göğsün iç yapısı görüntülenmiş olur. Bu iki aşamalı görüntüleme yöntemi, duyarlılığı yüksek fotoğraf filmleri ve özel x ışınları kullanılarak yapıldığı için göğsün çok detaylı görüntüsünü olası olan en az radyasyon miktarı ile üretir.

Mamografi filminin işlenmesi normal fotoğraf filminin işlenmesinden pek farklı değildir. İşlenmiş mamografi filmleri radyolojistler tarafından değerlendirilirler. Radyologlar değerlendirmelerinde her iki göğsün mamografını ve yeni mamogramları eskileri ile karşılaştırırlar. Değerlendirmede radyologlar gölgelere ve göğüs dokusu yoğunluğunun dağılımına bakarlar.

Mamogram parmak izi gibidir, kadından kadına oldukça fazla farklılık gösterir aslında hiç bir mamogram diğer bir mamgrama benzemez. Bu nedenle, kontrollere giderken daha önceki kontrollerin yanlızca raporlarını değil bu kontrollerde çekilmiş mamogram filmlerininde götürülmesi büyük önem taşır. Daha önce çekilmiş mamogramlar ile yeni çekilen arasındaki küçük farklar kansere erken aşamada tanı konmasını sağlayabilir.

Göğüsler yağ, lif dokusu ve salgı bezlerinden oluşmuşlardır. İyi huylu ve kanser olan lezyonlarda dahil olmak üzre, göğüs kitleleri mamogram filmi üzerinde beyaz bölgeler olarak görünürler. Yağ mamogram filmi üzerinde siyah olarak olarak görünür. Bunun dışında ki herşey (salgı bezleri, bağ dokusu, tümörler, mikrokalsifikasyon gibi diğer önemli anormaliteler) mamogram filmi üzerinde değişik düzeyde beyaz olarak görünür.

Mamografi Yapılırken Göğsün Sıkıştırılması

Mamografi çekilirken maximum oranda dokunun görüntülenebilmesi için göğsün bir miktar sıkıştırılarak yassılaştırılması gerekir. Göğsün sıkıştırılması bir miktar rahatsızlık yaratsa da, bu yanlız ca mamografinin çekilmesi için gerekli olan kısa bir süre içinde sona erecektir. Mamografi çekilirken sert bir sıkıştırılma ve basınç hissedebilirsiniz ama bu size acı verecek düzeyde olmamalıdır. Eğer acı duyarsanız, mamografi teknisyenini durumdan haberdar etmelisiniz. Göğsün mamografi çekilirken sıkıştırılmasının nedenleri arasında;

    *

      Göğsün sıkıştırılarak daha az miktarda dokunun üst üste gelmesini önlemek ve dolayısı ile göğsün anatomisi ve olası anormalliklerin daha iyi görüntülenebilmesini sağlamak. Örneğin, yetersiz oranda yapılan sıkıştırma mikrokalsifikasyonların kötü görüntülenmesine yol açar, mikrokalsifikasyonlar minik kalsiyum birikmeleridir ve genellik le meme kanserinin erken işaretlerindendir.
    *

      Normal de yanlızca gölge olarak görünecek olan bölgelerin üst üste gelerek, şüpheli bir görüntü oluşturması.
    *

      Daha ince bir duku incelenecek olduğu için daha az oranda x-ışınına gereksinim olması.
    *

      Göğsün hareket etmesine engel olarak, net olmayan görüntüler alınmasına engel olmak.
    *

      X-ışının kalın doku içinde dağılarak, görüntü kalitesini düşürmesine engel olmak.

Mamografi Yapılırken Alınan Görüntüler

Kontrol amaçlı mamografi yapılırken, göğüsler birer birer görüntülenir. Bu işlem sırasında;

    *

      Tipik olarak yukarıdan (cranial-caudal görüntü, CC)
    *

      ve, bir açıyla, eğimli olarak (mediolateral-oblique, MLO)

görüntü alınır.

Tanı amaçlı yapılan mamografide de göğüsler birer birer görüntülenir. Bu işlem sırasında kontrol amaçlı mamografide alınan görüntülere ek olarak, problem ile ilintili ek görüntüler alınır. Bunlar arasında;

    *

      Dışarıdan içeriye doğru yandan alınan Lateromedial (LM) görüntüsü
    *

      Göğsün ortasından dışarıya doğru alınan Mediolateral (ML) görüntüsü
    *

      Büyütülerek yukarıdan alınan CC görüntüsü
    *

      Problem görülen alan sıkıştırılarak alınan görüntüler

vardır. Bunlara ek olarak bazen, her iki göğsün iç kısmını görüntülemek amacıyla alınan "vadi görüntüsü" alınır. Bu görüntü alınırken her iki göğüste görüntüleme yerine konur ve aralarındaki bölge ile içe bakan kısımları görüntülenir.

Bu görüntüler de normal olmayan yoğunlukta dokular saptandığında, daha detaylı görüntüleme işlemlerine baş vurulur.