Orta kulak neresidir ve nasıl görev yapar?
Orta kulak dış kulak yolundan ince bir kâğıt kalınlığındaki kulak zarı ile ayrılan bezelye büyüklüğünde içi hava dolu bir boşluktur. Orta kulak kemikçikleri (malleus, incus, stapes-çekiç, örs, üzengi) kulak zarına ve birbirlerine yapışıktırlar. Ses dalgaları kulak zarına çarparak onu titreştirdiğinde kemikçikler de hareket eder ve bu yolla ses iç kulağa iletilir. Ses oradan işitme siniri yoluyla beyine gönderilir. Kulak zarının ideal şartlarda titreşmesi için orta kulak ve dış atmosfer basıncı birbirine eşit olmalıdır. Bu amaçla havayı orta kulağa ulaştıran östaki borusudur. Östaki borusu burnun arkası (geniz) ile orta kulak arasında yer alır. Yutkunma ve esneme sırasında açılarak havanın orta kulağa ulaşmasını sağlar. Yutkunma sırasında kulakta işitilen çıtırtı, östaki borusundan orta kulağa ulaşan hava kabarcığının sesidir. Bu şekilde hava basıncı eşitlenir. Bu olay otomatik olarak günde bin defadan fazla yapılmaktadır.
--------------------------------------------------------------------------------
Otitis Media nedir? Nedeni nedir?
Ot=kulak, itis=iltihap, media=orta; Otitis media=orta kulak iltihabı anlamına gelir. Orta kulak iltihabı üst solunum yolu enfeksiyonları sırasında virüslerin burun veya boğazdan östaki tüpü yoluyla orta kulağa ulaşması ile meydana gelir. Östaki borusunun fonksiyonu soğuk algınlığı, alerji, sinüs ya da boğaz enfeksiyonlarında bozulur ve çalışması bozulan östaki tüpü enfeksiyonu orta kulağa ulaştırır. Orta kulakta enfeksiyon kulak ağrısına, kulak zarında kızarıklığa, orta kulakta müküs veya cerahat birikmesine yol açar. İltihaplanan kulak zarı bazen en zayıf yerinden delinir ve cerahat dışarı akar. Çoğu zaman östaki borusu içinde şişlik olduğundan, cerahat genze boşalamaz ve orta kulakta kalır. Orta kulak havalanamıyorsa ve boşlukta vakum oluşmuşsa orta kulakta sıvı veya müküs birikir, bu duruma 'seröz otitis media' adı verilir. Bu durum sıklıkla kronikleşir. Yani iltihabın akut ve ağrılı dönemi geçtikten sonra haftalar, aylar hatta yıllarca sürebilir.
--------------------------------------------------------------------------------
Ne zaman ve kimlerde görülür? Önemli midir?
Orta kulak iltihabı daha çok küçük çocuklarda görülür. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının sıkça görüldüğü kış ve ilkbahar aylarında orta kulak iltihapları da sıktır. Önemsenmesi gereken bir enfeksiyondur. Şiddetli kulak ağrısı yapabilir, bazen iltihap önemli komşu yapılara geçebilir. Çocuklarda ağır işitmeye yol açarak konuşma gelişimini bozabilir, eğitimlerini kötü yönde etkiler.
--------------------------------------------------------------------------------
Belirtileri nelerdir? Çocuğumda orta kulak iltihabı olduğunu nasıl anlarım?
Ağrı en sık görülen belirtidir. Kulakta tıkanıklık ve basınç hissi vardır. Buna, çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonunun diğer belirtileri (burun akıntısı, ateş) eşlik eder. Ağrıyı tanımlayamayacak kadar küçük olan çocuklarda huzursuzluk, ağlama sıkça görülür ve çocuklar hasta kulağı çekiştirirler. Orta kulakta biriken cerahat ve iltihaplı zar nedeniyle işitme azalmıştır. Uygun tedavi yapılırsa iltihap ve orta kulaktaki sıvı kaybolur, işitme tamamen normalleşir. Tedavi yapılmazsa veya yetersizse işitme kaybı kronikleşir ve kalıcı hal kazanabilir.
--------------------------------------------------------------------------------
Doktor muayenesinde neler yapılıyor?
Doktor kulağınızı otoskop, optik veya kulak mikroskobu yardımıyla muayene eder. Kulak zarının durumu, kızarıklık, zarda matlaşma, ışığı yansıtması, orta kulakta sıvı varlığı kontrol edilir. Dış kulak yoluna uygulanan hava basıncı ile zarın hareketliliğine bakılır. Hareketli, titreşen, sedefi-gri renkte, ışığı yansıtan kulak zarı normaldir.
Muayene ile elde edilemeyen bilgiler için iki ayrı test yapılabilir:
Odiogram ile kulağın işitme seviyesi,
Timpanogram ile orta kulak hava basıncı ve östaki borusu fonksiyonları araştırılır.
Bu iki test problemin ciddiyetini belirlemeye yarar ve tedaviyi yönlendirir. Muayenenin tam olarak yapılabilmesi için çocuk hastanın uyum göstermesi gereklidir. Bu nedenle ebeveynler çocuğu muayeneye hazırlamalı ve muayene sırasında sessiz, sakin olmalarını sağlamalıdır.
--------------------------------------------------------------------------------
Orta kulak iltihabının tedavisinde neler yapılıyor?
Orta kulak iltihaplarında en önemli tedavi ilaç tedavisidir. Kullanılan ilaçlar; antibiyotikler, alerjik durumlarda antihistaminikler, soğuk algınlığı eşlik ediyorsa dekonjestan (ödem çözücü) ilaçlar, burun damlaları, ağrı ve ateş düşürücü ilaçlardır. Ağrı 1-2 gün içinde tamamen geçse de iltihabın tamamen silinmesi için antibiyotikler 10-14 gün kullanılmalıdır. Diğer ilaçlar da doktorunuzun önerdiği şekilde ve sürede kullanılmalıdır. İlaçlar yan etki ortaya çıkarmışsa veya belirtilerde düzelme olmuyorsa tedavi sonlanmadan doktorunuzla tekrar temasa geçmelisiniz.
--------------------------------------------------------------------------------
Başka tür tedavi gerekir mi?
Orta kulak iltihabı çoğu zaman ilaç tedavisiyle tam düzelir. İlaç tedavisinin yetmediği durumlarda ileri tedaviler gerekebilir:
Miringotomi (parasentez):
Kulak zarını delerek zarda minik bir açıklık oluşturmaktır (Bu işlem kulak zarını çizmek olarak bilinir). Bu açıklıktan orta kulakta biriken sıvı boşaltılabilir ve ağrı azaltılabilir. Delinen yer birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir ve kapanır, kulak zarında herhangi bir kalıcı hasar oluşmaz.
Kulak zarına tüp yerleştirilmesi:
Parasentezde oluşturulan açıklık iltihabı olay-sıvı tam kaybolmadan kapanabilir. Bu açıklığın uzun süre kalmasını sağlamak için iyileşmeyen seröz otit (orta kulakta sıvı) durumunda kulak zarındaki bu açıklığa içi boş bir tüp yerleştirilebilir. Buna ventilasyon (havalandırma) tüpü adı verilir. Çocuklarda genel anestezi, yetişkinlerde ise lokal anestezi altında yerleştirilebilir. Bu tüpün içinden orta kulağa geçen hava, orta kulak basıncını dış atmosfer basıncına eşitler ve orta kulakta sıvı birikimini engeller. Bu şekilde işitme düzelir. Tüp orta kulak iltihabının tamamen düzelip östaki borusunun normal çalışmaya başladığı zamana kadar yerinde kalmalıdır. Bu süre birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişir. Bu süre içinde kulağa su kaçması engellenmelidir. Su kaçması kulağın iltihaplanmasına yol açabilir. Ventilasyon tüpleri işitmeyi belirgin olarak düzeltir ve kulak enfeksiyonlarını azaltır veya tamamen ortadan kaldırır. Çocuklarda orta kulak iltihapları kronik geniz eti ve bademcik iltihaplarına eşlik edebilir. Böyle durumlarda geniz eti ve bademciklerin alınması gerekebilir. Alerji varsa tedavi edilmelidir.
Delik kulak zarı tamiri:
Orta kulak enfeksiyonlarının sık tekrarlaması ve yetersiz tedavi edilmeleri kulak zarında kalıcı delik oluşmasına ve kronik akıntılı durumlara yol açabilir. Kapanmayan delikler veya kronik iltihaplı kulak akıntıları (kronik orta kulak iltihabı) cerrahi tedaviyi gerektirir. Kulak zarının tamiri (mirengoplasti), işitme kaybının fazla olduğu durumlarda orta kulak kemikçik zincirinin tamiri (ossikuloplasti) ve kronik akıntılı durumlarda orta kulak ve çevresinde yerleşen iltihabın temizlenmesi (mastoidektomi) ameliyatları gerekebilir. Bu ameliyatların büyük bölümü genel anesteziyle yapılır ve en fazla bir günlük kalışını gerektirir.
