Hafiften bir gazete manseti gibi, abartili bir özet oldu. Aslinda esrarengiz bulunus öyküsü anlatmayacagim. Oturmus saymis iste adam gibi geyiklerden de bahsetmeyecegim. Sadece gercekleri aktaracagim. Smiley.
msünbül, Avogadro'dan kisaca bahsetmis ve aslinda avukat olarak basladigi kariyerine kimyager olarak devam ettigini, kendi adi ile anilan teorisinin yasadigi dönemde pek itibar görmedigini okumustuk. Evet, zaten, "Avogadro sayisi" ifadesi de ilk olarak 1900 lu yillarin baslarinda (1909) Nobel Fizik Ödüllü (1926) Jean Baptiste Jean Perrin tarafindan kullanilmistir. Avogadro zaten sadece ortaya bir kuram atmis, sabit sicaklik, basinc ve hacimdeki gaz parcaciklarinin ayni sayida oldugunu önermis ama bu sayinin kac oldugu ile ilgili herhangi bir hesaplamada bulunmamistir. Belki de kuraminin bu kadar gec kabul görmesinin bir nedeni de budur.
Ama Avogadro'nun ölümünden biraz sonraya gittigimizde, Avusturyali bir lise ögretmeni olan Josef Loschmidt, (1821-1895)' in, 1865 yilinda, Kinetik Moleküler Teorisini kullanarak (ortalama molekül hizi ve yaricapi gibi bilgileri kullanarak) 1 cm3 hacmindeki bir gazin standart kosullar altinda yaklasik 2.6 x 1019 molekül icerdigini hesapladigini görüyoruz. Hala da Loschmidt sabiti ´(no)olarak bilinen bu degerin günümüzde 2.6867775 x 1025 m-3 oldugu bilinmekte ve Loschmidt in gercek degere epey bir yaklastigi görülmektedir.
Maxwell, 1873'de bu degeri 1 atm standart basinc, 0 °C icin hesapladiginda 1 cm3 hacimli gazdaki parcacik sayisini 1.9 x 1019 olarak hesaplamistir ki 22.4 L gaz icin bu deger yaklasik 4.3 x 1023 a denk gelmektedir. Kisa bir süre sonra, Kelvin, isigin sacilmasi prensibini kullanarak 5 x 1023 degerine ulasmistir.
Ve Avogadro sayisi tabirini ilk kullanan Perrin sahneye ciktiginda, 1909 yilindaki makalesinde, Brownian Hareketi üzerine yaptigi ölcümlerle "Avogadro sayisini" 6.9 ile 6.4 x 1023 arasinda bir deger olarak hesaplamistir. 1914'de ayni prensibe dayanarak yapilan ölcüm ve hesaplamalarda ise 6.03 x 1023 degeri elde edilmistir.
Iste bundan sonra bilim dünyasinda bir kavram karmasasi yasanmaya baslanmis, bu bulunan yeni sabite ne isim verilecegi tartisilir hale gelmistir. Bir yan da kuramiyla, hesaplamalara yol gösterici olan Avogadro, diger yandan da, ilk hesaplamayi yapan Loschmidt. Tam olarak bir karara varilamamasina ragmen ki (bu pek de mümkün olmazdi sanirim zaten), yine de kurami ilk öne süren Avogadro'nun ismiyle kullanilmasi yayginlasmistir.
Teorik olarak Avogadro sayisini bulmak icin mol sayisinin gectigi her türlü denklem kullanilabilir. Mol sayisi haric tüm degerlerinin deneysel olarak ölcülebilecegi deneyler tasarlanir ve agirligi bilinen maddelerle calisilarak mol sayisi oradan da agirligini kullanarak Avogadro sayisina ulasmak mümkün. (Bilenler, bu konudaki 1996-Rusya, 28. IChO sorusunu hatirlayacaklardir. Radyoaktif isima ile olusan alfa taneciklerinin diger bir deyisle helyum gazinin hacminden, parcalanan radyoaktif atom agirligindan, Avogadro sayisina ulasilmaya calisilan bir problemdi. Pek de kolay bir soru oldugu da söylenemez. Iste o gün cok iyi anlamistim Avogadro sayisini hesaplamanin zorlugunu. Smiley.)
Sanirim bir diger yaygin ve güvenilir yöntem ise kristalografi. Istiflenme sekli bilinen kristallerin, yogunlugundan ve en kücük birimin uzunlugundan yola cikarak Avogadro sayisini bulmak mümkün. Bu sekilde, birim hücrenin uzunlugunu vererek, yogunluk hesaplatildigi klasik sorulari hatirlamissinizdir zaten. Yogunlugun farkli bir yöntemle ölcülmesi sonucu, denklemde eksik bilgi olarak Avogadro sayisini koyarak siz de Avogadro sayisini hesaplayabilirsiniz.Smiley.
Sonuc olarak günümüzde Avodagro sayisinin hesaplanabilmesi icin bircok deneysel yöntem gelistirilmistir. Ve bu ölcümlere dayanarak su an kabul edilen Avogadro sayisi ise 6.02214199 x 1023 (Kaynak : NIST )
