İnsanı gerilimin değil akımın öldürdüğü söylenir. Bu ifadenin ikinci kısmı doğru olmakla beraber, akıma yol açan etkenin gerilim olduğunu da unutmamak gerekir. Bir elektrik şoku halinde insan vücudundan geçen akımın miktarını vücut direnci belirler. Vücut direncinin büyüklüğü; kişiye, cinsiyete, şoka yol açan temasın hangi vücut noktaları arasında yer aldığına, canlı uçla temas biçimine, derinin kuru yada ıslak olmasına ve havadaki nem oranı gibi ortam koşullarına bağlıdır. Dirence en büyük katkıyı, genelde ilk temasa konu olan derinin en dış katmanı olan ‘epidermis’in ölü hücrelerden oluşan en üst katmanı oluşturur. Ancak, insan vücudu genelde, ağırlıkça %70 oranında sudan oluşmaktadır. Damıtık su iyi bir iletken olmamakla birlikte, hücre sıvıları, başta tuz olmak üzere çözünmüş iyonlar içerdiğinden, üzere çözünmüş iyonlar içerdiğinden, hayli iletkendir. Yağlardan oluşan hücre zarları ise, hücreler arası iletkenliği engeller. Dolayısıyla, dokuların iletkenliği, içerdikleri yağ oranına bağlıdır ve vücut direnci açısından cinsiyetler arasındaki fark, burada kaynaklanır. Hatta bu nedenle, vücut direncini ölçmek, vücuttaki yağ oranını belirlemenin dolaylı bir yöntemini oluşturur. Kan ise, plazması çoğunlukla tuzlu su çözeltisinden oluştuğundan ve başta mineraller olmak üzere iletken kimyasallar içerdiğinden, iletkenliği oldukça yüksek bir ‘elektrolit’tir. Sinir ve kas lifleri, elektrokimyasal süreçlerle çalıştıklarından, keza iyi iletkendirler... şokun etkisi ve sonuçları; vücuttan geçen akımın büyüklüğüne ve etkinlik süresine, dolayısıyla aktardığı enerji miktarına ve bunun yanında, hangi patikayı izlediğine, kişinin şok öncesi sağlık durumuna, vücudun o anki kimyasal bileşimine ve kalp atışı döngüsünün hangi aşamasında bulunduğuna göre değişir. insan vücudunun direnci, cildin kuru olması halinde, 0,1-1 ‘milyon ohm’ (MÙ) arasındadır. Gerçek değer, gerilimin hangi iki nokta arasına uygulandığına bağlıdır. Örneğin iki elin parmakları arasındaki direnç, elle ayaklar arasındakinden daha düşük olduğundan, elektrikle çalışırken tek eli kullanmak daha güvenlidir. Ayrıca, canlı uca iki elle birden dokunmak, temas yüzeyini arttırır ve vücut direncini, paralel bağlı iki direnç haline getirdiğinden, yarı değerine indirir. Hem de göğüs kısmında bulunan, başta diyaframınkiler olmak üzere solunum kasları ve kalp, akımın izleyeceği patika üzerinde kalır. Güvenlik açısından, canlı ucun elle nasıl tutulduğu da önemlidir. Örneğin avuçla kavrama, parmak ucuyla dokunmaya oranla daha düşük direnç anlamına gelir. Öte yandan parmaktaki bir yüzük, hem temas yüzeyini genişletip, hem de daha sıkı bir temas sağlayacağından tehlikelidir. Her durumda, 220 V’luk gerilim, 0,22-2,2 miliamper (mA) arasında akıma yol açar. Yandaki tablodan da görüldüğü üzere, 1mA civarındaki akımı, insan güçlükle fark edebilir. Oysa cildin ıslak olması halinde, vücut direnci kilo ohm (kΩ) düzeyine iner. Bu yüzden, giysiler ıslakken elektrikle çalışmak, çok daha tehlikelidir. Hele ıslaklık ter biçiminde ise, suda çözünmüş tuzun iletkenliği arttırması nedeniyle, direnç 1 kΩ’a kadar düşer. Bu durumda, 220 V’luk gerilimin aktardığı elektrik enerjisi, P=V.I=V2/R=48,4 W hızıyla ısıya dönüşmektedir ve yol açtığı akım 220 mA kadardır. Oysa, koldan geçen ak›m 16 mA’i aştığında, elin açılmasını sağlayan ‘uzatıcı’ (‘extensor’) ve kapanmasını sağlayan ‘bükücü’ (‘flexor’) kaslarda istem dışı kasılmalar oluşmaya başlar. Canlı uç elle tutulmuşsa eğer, daha güçlü olan ‘bükücü’ kaslar baskın çıkacak ve şoka uğrayan kişi, elindeki canlı ucu bırakamayacaktır. Bu yüzden, 16 mA’den sonra, ‘bırakabilme eşiği’ aşılmış olur. Ancak bu, daha düşük akımların tehlikesiz olduğu anlamına gelmez. Çünkü, irkilme sonucunda insan, bulunduğu yerden düşerek bir yerini kırabileceği gibi, rastgele tutunmaya çalışırken daha yüksek gerilimli başka yerlere okunabilir. 20 mA’de, solunum kasları yetenek kaybına uğrar. Ayrıca, istem dışı kas gerilmeleri, kasların bağlı olduğu kemikleri kırabilir. 100 mA, kalbin atışlarını düzenleyen ‘sinüs düğmesi’ninetkilenmeye başladığı ve kalbin üst yarısındaki kan pompalayan ‘atar’ odacıkların (‘ventrikül’) çalışma düzeninde aksamaların (‘fibrilasyon’) baş gösterdiği eşiktir. Beyne giden oksijen miktarını azaltan bu durum, elektrik şokuyla ölümlerde başlıca nedeni oluşturur. Vuku bulduğunda, ilk yardım gelene kadar geçici önlem olarak, yapay solunum uygulanarak, beyne giden oksijen miktarının arttırılmasına çalışılır. ilk yardımda, bir kapasitörün yüklenmesiyle sağlanan 200 ile 1.700 V arasındaki gerilim atımı (‘puls’), iki elektrot aracılığıyla göğüs üzerine uygulanır. Amaç, çalışma düzeni bozulmuş olan kalpteki tüm etkinlikleri bir an için durdurmak ve kalbin yeniden, kendi sinüs düğümünün doğal uyarılarına uyarak atmaya başlamasını sağlamaktır.
