TİROİT HASTALIKLARI
İyot ile ilgili neler söylenebilir?
Normal hormon yapımı için alınması gereken günlük iyot miktarı 100 - 150 mikrogram olmalıdır ve alınacak olan iyotun ana kaynağı diyettir. Bu ise su ve topraktaki iyot miktarına bağımlıdır. İyot en fazla deniz ürünlerinde, yeterli miktarlarda süt, yumurta ve ette bulunur. Ispanak hariç diğer sebze ve meyvelerin iyot içeriği düşüktür. Ancak yukarıda sıralanan yiyeceklerin yeterli iyot içerebilmesi için bulundukları bölgedeki su ve topraktaki iyot miktarı yeterli olmalıdır. Su ve topraktaki iyot miktarı az olan bölgelere iyottan yoksun bölgeler adı verilir ( endemik iyot eksikliği ). Başta Karadeniz bölgesi olmak üzere ülkemizin birçok bölgesinde iyot yetersizliği vardır.
İyot eksikliği ne gibi sorunlara yol açabilir?
Bireyin aldığı iyot miktarı az ise, tiroide giden iyot miktarı azalacak ve yeterli hormon yapılamayacaktır. Bu durumda kanda hormon düzeyi azalır. Hormon yapımını artırmak için hipofiz bezinden TSH yapımı artacaktır. Böylece bir yandan tiroitte hormon yapımı arttırılmaya çalışılırken diğer yandan tiroit bezi büyüyecektir. Bu döngü tiroit ile hipofiz arasındaki denge kurulana kadar, yani kan tiroit hormon düzeyi normale dönünceye kadar devam eder. Bazen tiroide ait nedenler de devreye girer ve yetersiz hormon yapımı devam eder. Sonuçta yukarda değinilen hipotiroidizm ya da tiroidin az çalışması dediğimiz durum ortaya çıkar ve tiroit büyür (guatr).
İyot eksikliği özellikle kimlerde önemli sorunlara neden olur ?
İyot eksikliği olan bölgede yaşayan her birey risk altındadır, ancak en çok zarar görenler; gebeler, anne karnındaki bebekler, yenidoğanlar, süt çocukları ve süt veren annelerdir. 1983 yılından itibaren iyot eksikliğine bağlı oluşan sorunları daha iyi açıklayabilmek için iyot eksikliği hastalıkları teriminin kullanılması önerilmiştir Tablo-1. Örneğin şiddetli iyot eksikliği ile karşı karşıya olan gebe bir kadında iyot gereksinimi artacağından hem annede hem de anne karnındaki bebekte yeterli kadar iyot olmayacaktır. Sonuçta anne az çalışan bir tiroidin etkisi altında kalırken bebek de doğduktan sonra gelişme ve zeka geriliği sorunuyla karşı karşıya kalacaktır. Şiddetli iyot eksikliği olan bir anneden doğan çocukta bu sorunların olması kretenizm olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca bu bebekler guatrlı olarak doğabilirler ve guatrın büyüklüğü solunum sıkıntısı yaratacak düzeylere kadar çıkabilir.
