Elektromanyetik Alanlar ve Zararlari:
Endüstrilesme ve teknolojinin gelisimine bagli olarak elektrik enerjisinin kullanimi ve ihtiyaci giderek artmakta bunun sonucunda insanlar, hayvanlar ve bitkiler, kisacasi tüm çevre elektromagnetik kirlenmenin etkisi altinda kalmaktadir. Elektromagnetik kirlilik diger çevre kirliliklerinin aksine gözle görülmemesi ve etkilerinin hemen ortaya çikmamasindan dolayi yeterli önem verilmemekte ve göz ardi edilmektedir.
Bütün elektrikli cihazlar güçleri oraninda elektromagnetik alan meydana getirirler. Elektromagnetik alan kaynagi olarak, televizyon, elektrikli tiras makinasi, elektrikli battaniye, cep telefonu, bilgisayar monitörü, fotokopi makinasi, mutfak robotu gibi günlük hayatta kullanilan daha bir çok cihaz örnek olarak verilebilir. Enerji iletim hatlari ise digerlerine oranla çok daha fazla (yaklasik 100-1000 kat) bir kirlenme meydana getirmektedir. Özellikle büyük kentlerde çarpik kentlesme ve plansiz yapilasmanin sonucu olarak yüksek gerilimli enerji iletim hatlari ve indirici trafo merkezleri konutlarla iç içe bulunmaktadir. Bu konutlarda yasayan insanlar yüksek seviyeli elektromagnetik alanlara uzun süreli olarak maruz kalmaktadir. Ayrica bu alanlar hassas cihazlar üzerinde de etki yaparak bunlarin dogru çalismasini engeller, parazit olusturur, göstergeleri bozarak hatali degerler okunmasini saglar.
Elektromagnetik çevre kirlenmesi artan radyo ve TV kanallari ve cep telefonlari nedeniyle gündeme gelmistir. Elektromagnetik alanlar (EMA) insan organizmasinda büyük ölçüde karisikliga sebep olabilirler. Bedeni fonksiyonlarin hepsi çok küçük gerilimli elektrik uyarilari ile devam eder. Insan sinir sistemi de bir elektriksel donanima sahip muazzam bir elektronik sistemdir. EMA'nin disaridan bu hassas sisteme tesir etmesi durumunda, dogal sirkülasyon zarar görebilir. Dolasim sistemi ve sinir sisteminde buna bagli bozukluklar ortaya çikabilir. Vücudun bagisiklik sisteminin sürekli zayiflamasinin kanseri artiran bir etki yapacagi da artik tip tarafindan kabul edilmis konulardandir.
EMA'nin iki tür etkisi vardir. Birinci kisim;
Kisa zamanda hissedilen etkiler diyebilecegimiz bas agrilari, göz yanmalari, yorgunluk, halsizlik ve bas dönmeleri gibi sikayetlerdir. Ayrica gece uykusuzluklari, gündüz uykulu dolasim, küskünlük ve sürekli rahatsizlik nedeniyle topluma katilmamak gibi neticeler de literatürde rapor edilmistir.Diger bir etki ise;
Moleküler ve kimyasal baglara, hücre yapisina, vücut koruma sistemine yaptigi ve uzun sürede ortaya çikabilen etkilerdir.
EMA'nin kansere yol açici bir faktör oldugu % 100 henüz kesin olarak ispat edilmemistir. Fakat yapmiyor da diyemeyiz. Hayvanlar üzerinde yapilan çalismalardan yorumlar yapilmaktadir. Kanseri arttirici etkisi mevcuttur. Etkilerinin olusmasi EMA'in frekansina, siddetine, vücut ölçülerine, vücudun elektriksel özelliklerine, EMA'in mesafesine ve en önemlisi etki süresine baglidir. Buna göre en çok tehlikeye yüksek gerilim hatlarinda veya yüksek gerilim tesislerinde, radyo ve TV alici-vericilerinde çalisanlar maruz kalmaktadirlar. Yüksek gerilim ve akimdan dolayi enerji iletim hatlarinin çevresinde elektro magnetik alanlar meydana gelmektedir. Çevre bilincinin giderek önem kazanmasi ile enerji iletim hatlarinin çevresindeki alçak frekansli elektrik ve magnetik alanlarin, çevredeki bitki örtüsü, hayvanlar, insanlar üzerindeki biyolojik etkisinin belirlenmesi için çesitli arastirmalar yapilmaktadir. Yapilan arastirmalarda evlerin yakinindaki yüksek akimli elektrik hatlari ile kanserin iliskisinin daha ileri bir arastirmasi, eriskin kanserlerinin vaka-kontrol çalismasi yürütülmüstür. Yüksek akimli konfigürasyonlar yakininda yasayan 55 yasin altindakilerde sinir sistemi, rahim, gögüs ve lymphoma tip kanserlerde önemli artis gözlenmistir. Kalkinmis ülkelerde TV, radyo ve cep telefon hizmetlerine yaydiklari güç açisindan sinirlamalar getirilmistir. Ülkemizde herhangi bir sinirlama yoktur. Kullandigimiz teknolojik ürünlerin çogunu, faydalari zararlarini astigi için kullanmaya devam ediyoruz. Magnetik alanlarin intihar ile iliskisi oldugunu iddia ederek isi asiri seviyede abartanlar da yok degildir.
Japonya'da bütün elektriksel ekipmanlar 1973'te yayinlanan Uluslararasi Ticaret ve Sanayi Bakanligi'nin düzenledigi Elektriksel Tesisatlarin Teknik Standartlarina mecbur tutulur. Kalabalik nüfuslu, % 25 ya da daha fazla yapilarin kapladigi bölgelerde yüksek gerilim havai hatlarin yapimi yasaklanir.
Elektromagnetik alan olusturan Radyo Frekanslarinin (RF) gözler, sinir sistemi, üreme ile ilgili dokularda, dolasim sisteminde ve bazi vücut organlarinda ciddi etkileri vardir. Genital organlar RF alanlarina karsi çok duyarlidir. Histolojik arastirmalar, çesitli islem fazinda sperm olusmasinin kesildigini veya durakladigini ortaya koymustur. Bu morfolojik degismeler üreme çevriminde, döl azalma kisirlasma ve disi dogum sayisinda artis olarak kendini gösterir. RF hamile kadinlarin düsük oraninda artmaya neden oldugu bilinmektedir. Hamilelik baslangicinda kisa dalga tedavisi gören bir annenin çocuk dogdugunda normalden çok daha az kemiklesme eksikligi gibi anormallikler görülebilir. Ayrica dolasim sistemindeki etkinin nefes almada hizlanmaya bazen de gecikmeye neden oldugu gözlenmistir. Böbrek, böbreküstü bezler, karaciger üzerine etkiler konusunda birçok çalisma yapilmistir. RF alanlarda çalisan personelde özellikle kadinlarda, troid bezi büyümesi gözlenmistir.
