ağlıklı bir kadın, ilk adet gördüğü günden menopoza kadar geçen süre boyunca, yani yaklaşık 35–40 yıl boyunca hamile kalabiliyor. En sağlıklı doğurma döneminin 18–35 yaş arası olduğunu belirten uzmanlar, geç doğurgan dönem olarak adlandırılan 35 yaş ve sonrasında risklerin artması ve yaşanmış sağlık problemleri nedeniyle bazı korunma yöntemlerinin kullanım olasılığının azaldığını belirtiyor.[spot]35 yaş ve üstü kadınlarda görülen istenmeyen gebeliklerin istenmeyen sonuçları da beraberinde getirdiğini söyleyen

Türkiye Aile Planlaması Derneği Genel Başkanı Prof. Dr. Hakan Şatıroğlu, “Kadının doğurganlığı yaşın ilerlemesi ile paralel olarak azalmakta, ancak korunma gereksinimi menopoza kadar devam etmektedir. Öte yandan istenmeyen gebelikler ileri yaşlarda çok önemli sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. İleri yaş gebelikler, hem anne hem de bebek açısından yüksek ölüm riski taşımaktadır.

40-44 yaşları arasındaki anne ölüm oranı 20-25 yaşları arasındaki doğumlara göre 4 kat, 45 yaş ve üzerinde ise 10 kat artış göstermektedir. Yine ileri yaş doğumlarda bebek ölümleri, genç annelerin bebeklerine göre üç kat daha fazladır. Bunun yanı sıra 35 yaş sonrası dönemde düşük ve sakat doğum riski de artmaktadır. Bu nedenle seçilecek korunma yönteminin etkinliğinden emin olunmalıdır” dedi.

35 yaş ve üstü kadınlar için spesifik bir korunma yönteminin olmadığını, ancak doktor kontrolünde kişiye özel yöntemin belirlenmesi gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Hakan Şatıroğlu, bu dönem için uygulanabilecek korunma yöntemlerini şöyle sıraladı:

DOĞUM KONTROL HAPLARI
Gelişmiş ülkelerde en sık kullanılan koruma yöntemi olan doğum kontrol hapları, kardiyovasküler hastalık riski olmayan ileri yaşlardaki kadınlar tarafından menopoza kadar rahatlıkla kullanılabilir. Doğru ve düzenli kullanıldığında yüzde 100''e yakın bir koruma sağlar. İstenildiği süre kullanılabilir ve bırakıldığında doğurganlık hemen geri döner. 35 yaş sonrası dönemde doğum kontrol hapı kullanımı gebelikten koruma dışında, kanserden koruma, kemik erimesini önleme ve adet dönemini düzenleme gibi ekstra faydalar da sağlamaktadır.

Bazı kadınlarda geçici olarak ilk aylarda başağrısı, bulantı gibi yakınmalar olabilir. Kilo artışı, tüylenme yapması, kısırlık, kansere neden olması ve cinsel isteği azaltması gibi önyargılar sanılanın aksine yanlıştır. Son yıllarda, dozların azaltılması ve yeni moleküllerin geliştirilmesi sonucu eskiye oranla çok farklı haplar geliştirilmiş durumdadır.

RAHİM İÇİ ARAÇLAR - SPİRALLER (RİA''LAR)
Etkinlikleri yüksek olan RİA''lar ileri yaş kadınlar için uygun bir seçenektir. İçerdiği bakır nedeniyle gebeliği yüzde 98 oranında engeller. Avantajları 5 yıl süreyle koruma sağlaması ve kullanıcının herhangi bir şey yapmasına ya da hatırlamasına gerek kalmamasıdır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili sağlık riskleri RİA uygulamasına engel olabilir.

Ancak bu riskler , ileri yaşlarda çok eşliliğin daha sık görüldüğü genç yaşlara göre daha azdır. Bu yaşlarda kadınların en az bir ya da daha fazla doğum yapmış olmaları da RİA uygulamasını kolaylaştırır. Rahim miyomlarının ileri yaşlarda daha sık görülmesi ve rahim içerisinde yer kaplaması RİA uygulamasını güçleştirebilir. Adet kanama miktarı ve düzeninde RİA''dan kaynaklanan değişiklikler gözlenebilir.

RAHİM İÇİ SİSTEM (RİS)
RİS, doğum kontrol haplarının gebeliği önleyen ve kanamayı azaltıcı özelliği ile rahim içi araçların (spiral) uzun vadeli kullanım kolaylığını tek bir yöntemde birleştirir. Yeni geliştirilen bu yöntem, hormon salgılayan spiral olarak bilinmekte ve 5 yıl süreyle etki göstermektedir. Salgılanan hormon sadece rahim içerisinde etki göstermektedir.

Yumurtalıklar normal fonksiyonunu sürdürdüğü için, hormonal dengesizlik olmaksızın gebelikten çok etkili bir korunma mümkün olur. Bakırlı spirallerin aksine kanamayı azaltır ve enfeksiyonları engeller. [yenisayfa]

Güvenilir ve etkili korumanın yanı sıra, 35 yaş ve sonrasında daha sık görülen aşırı ve düzensiz adet kanamalarını tedavi edici etkisi de bulunmaktadır. İstenildiği zaman çıkarılabilen bu yöntem bırakıldığında hemen gebe kalınabiliyor.

GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ İĞNELER
Östrojen ve progesteron içeren bir aylık iğneler, içerik olarak doğum kontrol haplarına benzer. 35 yaşın üzerindeki kadınlar sigara kullanmıyorlarsa, yüksek tansiyon şikayetleri ya da ağır karaciğer rahatsızlıkları yoksa bu enjeksiyonları kullanabilirler. Doğal östrojen içermeleri nedeniyle, cinsel metabolizma ve kardiyovasküler sistem üzerinde olumlu etkileri vardır. Yumurtalık kanserine karşı koruyucu etkisi bulunmaktadır. Doğum kontrol hapını her gün almayı unutan kadınlar için en uygun alternatiftir.

Üç aylık olan iğneler ise sadece bir kadınlık hormonu ( progestin) içermektedir. İleri yaştaki kadınlar tarafından rahatlıkla kullanabilirler. Rahim içi ve yumurtalık kanserine karşı koruyucu etkisi vardır. Emzirenler de kullanabilir. Adet düzensizliğine sık rastlanması ve iğne bırakıldıktan sonra hemen gebe kalınamaması olumsuz yönleridir.

CERRAHİ YÖNTEM
Ailesini tamamlamış çiftler için uygun bir seçenek olması nedeniyle, çiftler tarafından tercih edilmektedir. Ancak az da olsa cerrahi risk taşıdığı göz önünde bulundurulmalıdır. Gebelikten kesin korur ancak geri dönüşümü yoktur. Eşlerin kararlarını sağlıklı ve kesin olarak vermeleri gerekir.

BARİYER YÖNTEMLER
İleri yaşlarda vajinal kuruluğa bağlı yakınmalarda sperm öldürücü vajinal tablet, fitil veya jellerin yararlı etkisi görülebilir. Vajinal kuruluğa bağlı enfeksiyonlara ve tahrişe direnci azalan vajen dokusunun korunması açısından yararlıdır. İleri yaştaki kadınlarda vajen kaslarındaki gevşeklik diyafram (rahim ağzını kapatan ve spermlerin rahme geçişini engelleyen plastik kep) kullanımını güçleştirebilir.

DOĞAL YÖNTEMLER
İleri yaşlarda gözlenen hormonal dengesizlikler nedeni ile vücut ısısı ve salgılarda değişimler gözlenebileceği için, vücut ısısı ve rahim ağzı salgılarının izlenmesi gibi yöntemler bu yaşlarda güvenli değildir.