Okul çağı çocuk diş sağlığı niçin önemlidir?
"Nasıl olsa bu dişler değişecek. Çürümeleri-çekilmeleri problem değil, yani tedavi edilmelerine gerek yok, değil mi?" sorusuna çok muhatap oluruz biz diş hekimleri...
Hatalı bir ön karar vardır bu soruda; zira 6 ay ila 2,5–3 yaş arasında sürmesi tamamlanan ve “süt dişleri” olarak adlandırılan bu dişlerin bazısı 7 yaş, bazısı ise 11 yaşa kadar ağızda sağlıklı olarak kalmalıdır. Bu zaman aralığında dişin kendi vaktinden önce düşmesi, çekilmesi özellikle ortodontik problemlere yol açacaktır. Daima dişler için rehber olan bu dişler kaybolduğunda, hatta çürük nedeniyle komşu dişle teması kaybolduğunda bile, daima dişler açısından yer darlığı ve çapraşıklık problemi ortaya çıkmaktadır. Süt dişleri 1–2 mm boşluklarla sıralanır; bu durum normaldir, daima dişlerin düzgün sürmesi açısından da gereklidir. Ön daima dişler sürerken oluşan farklı pozisyonlaşmalar anne-babaları çok çabuk telaşlandırır. Bu “önemseme” bilinci çok güzeldir ama ortodontik tedavi çoğunlukla süt dişleri değişince planlanmaktadır.
İlk daimi diş 6 yaş civarında çıkan azı dişidir, takiben 7–8 yaş gibi kesicilerle başlayan ve 13 yaşa kadar devam eden bir karma dişlenme dönemi vardır. 6 yaşında çıkan ilk daimi azı dişini pek çok ebeveynler, süt dişi olarak düşünüp çürüklerini önemsemezler ve yerine yenisi gelecek olarak düşünürler. Dolaysıyla bu dişlerin sürmesinden hemen sonra bir uzman muayenesi şarttır, koruyucu tedavilerin en iyi planlanacağı dönemdir.
Ağız-diş sağlığı açısından daha küçük bebeklikte bile, bir oyun gibi fırçalama mutlaka başlatılmalı, tüm süt dişleri sürdüğünde yani 2,5–3 yaşta ise mutlaka yapılmalıdır. Yaşları küçük olduğundan, dişlerini fırçalarken, ulaşmaları gereken pek çok yere ulaşamadıkları için özellikle gece yatmadan önce çocuk dişlerini fırçaladıktan sonra, bir kez de anne-baba küçüğün dişlerini etraflıca fırçalamalıdır. Çocuklara özel diş fırçası ve diş macunu kullandırılmalıdır. Elektrikli pilli diş fırçaları tercih edilebilir. Çocukları, macunu yutmamaları hususunda uyarmak gerekir, zaten ilk başlarken belki bir macunsuz fırçalatılabilir.
Yemek düzeniyle alakalı olarak da ara öğünlerde karbonhidratlı yiyeceklerden sakınmak uygun olacaktır. Pasta, kek, dondurma gibi şeyler mümkünse yemekten sonra verilmeli, hemen dişler fırçalatılmalıdır. Fırçalama şansının olmadığı mekânlarda çok fazla bol su ile gargara yapılması çocuğa öğretilmelidir. Okullarda fırçalama için gereken şartlar mutlaka oluşturulmalıdır.
Diğer bir önemli nokta; çocuğun diş hekimi ile mümkün olan en erken yaşta, “ama mutlaka ağrısız” olarak tanışması ve ortama ısınmasıdır. Yüzeysel bir polisaj (profesyonel fırçalama gibi düşünülebilir) ve anestezi gerektirmeyen fissür örtücü tedavileri, tanışma için en uygun olan tedavilerdir. Fissür örtücü; çürük önleyici dolgu olarak da bilinir ve çocuğun özellikle daima azı dişlerinin çukurcuklarının minimal temizlenip kapatılması ve bu bölgelerden çürümesinin önlenmesini sağlar. Yılda 2 kez yapılacak rutin muayenelere, kısa sürede ve kolayca yapılabilen florama eklenirse koruyucu davranmış oluruz.
Yine çocukların tedavi için aşırı zorlanmaları, elinin, kolunun tutulması gibi unutamayacakları kötü anılarına sahip olmamalarına gerekir. Çocuğun yaşı çok küçük veya çok sayıda problemi varsa sedasyonla tedavi pedodontisi tarafından uygulanmalı, işlem tam teşekküllü bir hastanede ve anestezi doktoru refakatinde yapılmalıdır.
