Mantarlar,bitkiler âleminin klorofilden yoksun tek veya çok hücreli canlılarıdır.Bir hücreli mantarlar (sporlar ve mayalar) mikroplara benzerler, ancak çevrelerinde selüloz zardan oluşan kalınca bir zarın bulunması ile onlardan ayrılırlar.Mantarların bitkisel yapıları tal denilen liflerden oluşmuştur. Üremeleri bazılarında eşeyli sporlarla, bazılarında ise eşeysiz sporlarla olur. Lifleri bölmelere ayrılmamış olan basit yapılı mantarlardan (miksomiçetler, fikomiçetler, zigomiçetler) başka lifleri bölmelere ayrılmış, üreme organları iyi gelişmiş yüksek yapılı mantarlar (basidiomiçetler, askomiçetler, adelomiçetler ve aktinomiçetler) da vardır.

İnsanlarda parazit olarak bulunan ve hastalık yapan mantarlar veya başka bir deyimle mikozlar, mikroskobik olanlardır. İnsanda asalak yaşayan doksana yakın türde mantar sayılmıştır. Bunların bir kısmı saprofit olarak yaşarlar yani hastalık yapmazlar.

Mantarların deri, tırnak, kıl ve saçları etkileyerek meydana getirdikleri hastalıklar, yüzeysel mantar hastalıkları genel adı altında toplanırlar (dermatofit, pitriyazis, versikolor, kandida hastalıkları). Bazı mantarlar derialtında toplanıp kronik iltihaplara ve miçetom denilen yalancı mantar urlarına neden olurlar. Bedenin ayak, diz, göğüs, kasık gibi çeşitli bölgelerinde hastalık yaparlar. Bu mantarlardan Madurella myecetomi’nin özellikle ayaklarda meydana getirdiği şişlikler, madura ayağı diye bilinen kronik bir hastalığı meydana getirir. Büyük ölçüde şişmiş ve içi düğümlerle dolu, yüzeyi fistüllerle kaplı madura ayağından tanecikli irin yani cerahat akar. Tedavisi geciken olaylarda ayağı kesmek gerekebilir.

Sporotrichum schenkii adındaki mantarın lenf sistemine yerleşerek meydana getirdiği hastalığa sporotrikum, cladosporium türünden mantarların derialtında siğil şeklinde meydana getirdiği hastalığa da kromoblastom adı verilir.

Mantarların iç organlarda meydana getirdiği hastalıklar derin mantar hastalıkları adı altında toplanırlar. Bunların arasında Aspergillus famigatus’un sebep olduğu küf mantarı hastalığının, Cryptococcus neoformans’ın sebep olduğu kriptokok hastalıklarını, Histoplazma capsulatum’un gribe benzer şekilde meydana getirdiği histoplazma hastalığını, akciğerlerde yerleşen, oradan deri ve mukozalara yayılarak Blastomyces dermatidis mantarının oluşturduğu blastomiçes hastalıklarını, Coccidioides immitis’in etken olduğu koksidiyoides hastalığını sayabiliriz. Bütün bu mantar hastalıklarının teşhis edilebilmesi için şüphe edilen lezyondan alınan örneklerde mantarların görülmesi gerekmektedir. Mantarların üretilme ortamı olan sabouraud besi yerine diğer baktrilerin üremesine engel olmak için antibiyotik konmuştur. Böylece çeşitli mantar türleri üretilerek cinsleri ayırt edilir. Bazı mantar hastalıklarının teşhisinde ise deney hayvanları kullanılır.

Mantar hastalıklarının tedavisinde antimikotik denilen ilaçlar kullanılır. Mantarlara da etkili olan Nistatin, Pimafusin, Amfoterisin gibi antimikotik antibiyotikler bulunmuştur.



Bu mantar türleri genellikle ormanlarda yaşarlar. Asıl ilginç yanları, avlarını yakalamak için akla gelmeyecek tuzaklar kurmalarıdır. Bir beyaz küf olan "Entomophtorales", toprağın altındaki sularda yaşayan amiplerle beslenir. Çevresinde dolaşan bir amip gördöğü zaman, dokunaçlarıyla onu yakalayarak tüm hücrelerini emer, geriye sadece zarını bırakır. Aynı şekilde, "Zoophagus insidans" adı verilen mantar da, "rotifer" denilen küçük yaratıkları mideye indirerek beslenir. Toprakta yaşayan ve uzunlukları bir milimetreye ulaşan solucanlar ve ipliksolucanlarıyla beslenen mantar türü sayısının 50 dolayında olduğu tahmin ediliyor. Bu mantar türlerinin bazıları, ipliksolucanlarını yakalamak için çok gelişmiş tuzaklar kuruyorlar, çok çeşitli stratejiler deniyorlar. Örneğin, "Dactylaria" grubu mantarlar, hücrelerinin üç tanesiyle çember biçiminde bir tuzak hazırlıyor ve büyük bir sabırla avlarının onun içine düşmesini bekliyorlar. "Dactylaria gracilis" biraz daha ileriye gidiyor; bu hücrelerini tuzağa düşen ipeksolucanının etrafına bir yüzük gibi sarıyor ve onu iyice hareketsiz hale getiriyor. Daha sonra saniyenin onda biri bir süre içinde, tuzak olarak kullandığı hücrelerini suyla doldurarak iyice şişiriyor ve böylece avının ezilip ölmesine neden oluyor. "Dactylaria candida" daha da acımasız bir mantar... Tuzağına düşen ipliksolucanının en küçük bir şansı bile yok. Örneğin, solucan son bir gayretle kendisini çembere alan hücrelerden vücudunun yarısını feda edip kurtulsa bile, hücrelerin bir bölümü solucanın kurtulan vıcut parçasında kalıyor ve daha sonra burada gelişip yeni bir mantara dönüşüyor ve ipliksolucanına saldırıyı sürdürüyor. "Arthrobotrys oligospora" isimli etobur mantarın halk arasındaki adı ise "örümcek mantarı"... Tıpkı bir örümcek gibi minik bir ağ ören bu mantar, ağa takılıp hareketsiz kalan avını büyük bir iştahla yiyor.

Soru: Maya mantarlarının canlı olup olmadığını nasıl anlarız? Araç ve gereçler: Ekmek mayası, şeker, ılık su, erlenmayer, balon Deneyin Yapılışı: Erlenmayerde ılık şekerli su hazırlanır. İçine ekmek mayası eklenir, balon erlenmayerin ağzına geçirilir ve 5-10 dakika beklenir. Sonuç: ____________sonucta_mantar_maylanır_______________ ______________________ Değerlendirme:
1.Mayaların çoğalması için ne gibi ortamlar gereklidir?
________sulu______________________________________ ________________

 KÜF MANTARLARI Soru: Ekmek küfü ve maya hücreleri mikroskop altında nasıl görünür? Araç ve gereçler: küflenmiş ekmek, hazır maya örneği, damlalık lam, lamel ve mikroskop Deneyin Yapılışı: Ekmek küflendirilir ve küçük bir parça alınıp lamın üzerine koyulur. Örnek üzerine bir damla su damlatıldıktan sonra lamel dikkatlice lamın üzerine kapatılır Mikroskobta önce 10 X'de sonra 40 X'de örnekler incelenir. Sonuç: Değerlendirme: 1. Ekmek küfü mikroskop altında iplikçikler halinde görülür. Bu iplikçiklere ne ad verilir?

_______bit________________________________________ ____
2. İplikçiklerin ucundaki küreler nedir?
____tel___________________________________________ ____
3. Peynir küfü sporlarından elde edilen antibiyotiğin adı nedir? _________adenin___________________________________ _______

ŞAPKALI MANTARLAR SPORLA ÇOĞALIR Soru: Şapkalı mantarların sporlarını ansıl elde ederiz? Araç ve Gereçler: 10x10 karton, mantar, bardak, su Deneyin Yapılışı: 10x10'luk kartonun ortasına mantarın sapının geçebileceği büyüklükte delik açılır. Mantarın şapka kısmı üstte kalacak şekilde, mantar bu delikten geçirilir. Bu şekilde mantar su dolu bardağın içinde 3-4 gün bekletilir. Mantar kartondan dikkatlice çıkarılır ve karton üzerindeki şekiller incelenir. Sonuç: Değerlendirme: 1.Bu sporlar uygun ortama düşerse ne olur?